Największe dzieło hiszpańskiego satyryka i poety Miguela de Cervantesa. Don Kichot z La Manczy zwany także Rycerzem Ponurego Oblicza to pięćdziesięcioletni szlachcic, który pod wpływem literatury rycerskiej postanawia zostać błędnym rycerzem. Wraz ze swym koniem Rosynantem wyrusza w drogę. Towarzyszy mu wierny giermek Sancho Pansa. Wzorem literackich bohaterów Don Kichot wybiera damę swojego serca, którą nazywa Dulcyneą. Podczas swych podróży Don Kichot przeżywa niezwykłą ilość przygód, których zresztą wypatruje na każdym kroku. Każda z nich jest jakby osobną historią.

Dziady są cyklem czterech dramatów romantycznych Adama Mickiewicza należących do ścisłego kanonu literatury polskiej. Najstarszym chronologicznie utworem wchodzącym w skład cyklu są pochodzące z 1823 roku Dziady część II i połączony z nimi wiersz Upiór, których głównym bohaterem jest duch o zranionym sercu, ukazujący się w Dzień Zaduszny. Kolejną częścią cyklu jest dramat o tematyce miłosnej, także z 1823 roku, zwany Dziadami częścią IV, którego głównymi bohaterami są nieszczęśliwy romantyczny kochanek Gustaw i słuchający zwierzeń Gustawa ksiądz, uosobienie racjonalizmu. Kolejny utwór wchodzący w skład cyklu, Dziady część III, napisane w 1832 roku, uważane są za arcydzieło polskiego dramatu romantycznego. Dramat uzupełniony jest Ustępem, epickim komentarzem zakończonym słynnym wierszem Do przyjaciół Moskali. W tej części Dziadów Mickiewicz zgłębia tematykę dziejów narodu polskiego i stawia metafizyczne pytanie o sens tych dziejów. Pod oficjalnym, „jawnym” wymiarem historii narodowej, poeta odkrywa jej ukryty, martyrologiczny wymiar. Mickiewicz formułuje mesjanistyczną wizję historii narodowej, opartą na analogii pomiędzy cierpieniami Chrystusa a ofiarą prześladowanych Polaków – narodu pozbawionego własnej państwowości i ziemskiej potęgi. Ostatnią częścią Dziadów jest zawierający kilka niepowiązanych ze sobą fragmentów, nieukończony dramat Dziady część I, który został wydany pośmiertnie w 1860 roku. W utworze powraca opis obrzędu Dnia Zaduszek, a także postać Guślarza z Dziadów części II. Dziady doczekały się wielu inscenizacji teatralnych, telewizyjnych i filmowych. Zainspirowały liczne dzieła sztuki, między innymi II Symfonię austriackiego kompozytora Gustawa Mahlera.

Poetycka wizja Litwy lat 1811 i 1812, spisana przez Adama Mickiewicza dwie dekady później, na emigracji w Paryżu. Opus magnum poety i jego ostatni duży utwór. Przez kolejne pokolenia Polaków uważany za epopeję narodową, Pan Tadeusz (1834) nie przestaje zachwycać. Olśniewa nie tylko kreacją świata, złożonego z obrzędów, obyczajów, rytuałów i konwenansów kultury szlacheckiej, lecz także językiem poetyckim i artyzmem formy. Nie ma w tym poemacie zbędnej frazy, nieznaczącego bohatera, nieistotnej sceny, niewymownego gestu. Wszystko tworzy świat idealny, żywo oddziałujący kolorem, smakiem i dźwiękiem na zmysły czytelnika.

W podkrakowskiej wsi Bronowice w roku 1900 odbyło się wesele Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Wydarzenie stało się kanwą do jednego z największych polskich dramatów - Wesela Stanisława Wyspiańskiego. Na przełomie wieków Polska wciąż nie istniała na mapie Europy. Na weselu bawią się przedstawiciele różnych grup społecznych i nacji. Każda z nich ma inne problemy i inne marzenia, ale pamięć o niepodległej Polsce wciąż jeszcze jest żywa. Wielki dramat mówiący o uczuciach Polaków, ich pragnieniach, marzeniach, bohaterach narodowych, ale i upiorach, które nie dają spokoju. Czy Polacy są jeszcze w stanie walczyć o niepodległość, czy pogrążą się w bezładnym chocholim tańcu?

"Przedwiośnie" - ostatnia powieść Żeromskiego- prezentuje panoramiczny obraz państwa polskiego odradzającego się po latach niewoli. Głównym bohaterem swego utworu o młodej ojczyźnie uczynił pisarz człowieka równie młodego. Czytelnik poznaje tylko dwadzieścia pierwszych lat z biografii Cezarego Baryki, jest to jednak okres pełen dramatycznych wydarzeń. Czaruś, rozpieszczony jedynak, dorasta w Baku. Tam zastaje go wybuch rewolucji bolszewickiej. Początkowy jej entuzjasta, z czasem zostaje zmuszony do uczestnictwa w prawdziwym piekle. Udaje mu się jednak z niego wyrwać. Uwiedziony ojcowską wizją "szklanych domów", postanawia wrócić do kraju swych przodków. Mity z rzeczywistością może skonfrontować już na granicy...